English French German Spain Italian Dutch Russian Portuguese Japanese Korean Arabic Chinese Simplified

Ο Ηράκλειος και η δυναστεία του



Φύλλο εργασίας "Ο Ηράκλειος και η δυναστεία του"

ΣΧΕΔΙΑΓΡΑΜΜΑ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ
α) Το Βυζάντιο σε κρίση
Τέλος 6ου - αρχές 7ου αι.: εσωτερική και εξωτερική κρίση Βυζαντίου.
Εσωτερική κρίση:
Αίτια: Λοιμοί, σεισμοί, κακές σοδειές, εισβολές εχθρών
Αποτελέσματα:
1) εγκατάλειψη ή παρακμή πόλεων
2) μείωση πληθυσμού
3) υποχώρηση εμπορίου
4) υποχώρηση νομισματικής κυκλοφορίας  οικονομική κρίση παραμέληση στρατού
Εξωτερική κρίση: εισβολές Σλάβων, Αβάρων και Περσών στα εδάφη της αυτοκρατορίας.
β) Η αντεπίθεση του Ηρακλείου
 Ο Ηράκλειος ως νέος αυτοκράτορας:
• αναδιοργανώνει το στράτευμα με οικονομική βοήθεια Εκκλησίας
• επιχειρεί εκστρατείες κατά Περσών (622 - 628)
• αναλαμβάνει προσωπικά την ηγεσία  των επιχειρήσεων
Το κίνητρο: η αρπαγή του Τιμίου Σταυρού από τους Πέρσες.
Ο τρόπος: εξύψωση θρησκευτικού και πατριωτικού φρονήματος στρατιωτών
Τα γεγονότα: α) αντιπερισπασμός των Περσών με πολιορκία Κων/πολης από Σλάβους συμμάχους τους (626).
β) νίκη των υπερασπιστών της Κων/πολης.
γ) νίκη Ηράκλειου εναντίον Περσών  σε μάχη στη Νινευί (627).
Τα αποτελέσματα: α) ανάκτηση όλων των ανατολικών βυζαντινών επαρχιών
β) Ανάκτηση Τιμίου Σταυρού - θριαμβευτική επιστροφή.
γ) Θέματα και εξελληνισμός του κράτους
7ος αι.: αραβικές επιθέσεις - κατακτήσεις, ανάγκη άμυνας εναντίον Αράβων.
1. Οι διάδοχοι Ηρακλείου εφαρμόζουν νέο διοικητικό σύστημα: θέματα (Μ. Ασία)
Θέματα = διοικητικές περιφέρειες με δικό τους στρατό.
Θεματικός στρατός:
• αποτελούνταν από ελεύθερους αγρότες
• αντικατέστησε τους παλαιούς μισθοφορικούς στρατούς
• αποτέλεσε ένα είδος εθνικού στρατού
• αποδείχθηκε εξαιρετικά αποτελεσματικός για την άμυνα της αυτοκρατορίας
• συντηρούνταν από τα στρατιωτόπια
• διοικούνταν από το στρατηγό του θέματος.
Τα στρατιωτόπια:
• ήταν κτήματα που παραχωρούσε το κράτος στους αγρότες - στρατιώτες
• εξασφάλιζαν τα έσοδα, με τα οποία οι στρατιώτες :
α) συντηρούσαν τις οικογένειές τους
β) αγόραζαν τον οπλισμό
γ) κάλυπταν τα έξοδα των εκστρατειών
Ο στρατηγός: Ασκούσε την ανώτατη εξουσία (στρατιωτική και πολιτική) του θέματος που διοικούσε.
2. Ο Ηράκλειος και οι διάδοχοί του εξελληνίζουν την κρατική διοίκηση :
• καθιέρωση ελληνικής ως επίσημης γλώσσας
• καθιέρωση ελληνικών τίτλων αντί ρωμαϊκών (για τους αξιωματούχους)
• καθιέρωση τίτλου: "βασιλεύς, πιστός εν Χριστώ" (αντί Αύγουστος για τον Ηράκλειο).
Αποτέλεσμα: Τέλος Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας και αρχή Βυζαντινής αυτοκρατορίας.

Ο Ιουστινιανός και το έργο του

Ταξιδέψτε ψηφιακά στο εσωτερικό του ναού της Αγίας Σοφίας στην Κωνσταντινούπολη κάνοντας κλικ εδώ ή εδώ. Διαλέξτε από κάτω δεξιά της συγκεκριμένης ιστοσελίδας το τμήμα του ναού που θέλετε να δείτε και κινηθείτε με τα βελάκια (αριστερά - δεξιά - πάνω - κάτω). Υπάρχει και κουμπί fullscreen.
Δείτε εδώ αρματοδρομίες στον ιππόδρομο της Πόλης.
Δείτε και το κόμικ για τον Ιουστινιανό στο ιστολόγιο Ψηφιακός φιλόλογος.
Δείτε εδώ διαδραστικό χάρτη με τις στρατιωτικές επιχειρήσεις του Ιουστινιανού.
Δείτε εδώ βίντεο με τη στάση του "Νίκα".
Δείτε εδώ βίντεο με την ανέγερση της Αγίας Σοφίας.

Φύλλο εργασίας 1 "Ο Ιουστινιανός και το έργο του"
Φύλλο εργασίας 2 "Ο Ιουστινιανός και το έργο του"

ΣΧΕΔΙΑΓΡΑΜΜΑ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ
527 - 565: αυτοκρατορία Ιουστινιανού Α΄
α. Η πολιτική του: ένα κράτος, μία εκκλησία, μία νομοθεσία
β. Εσωτερική πολιτική
Κοινωνικός τομέας:
-καταστολή Στάσης του «Νίκα» (= εξέγερση των δήμων) σε συνεργασία με τη σύζυγό του, Θεοδώρα
-ενίσχυση αυτοκρατορικής εξουσίας
-περιορισμός δύναμης των δήμων (= αθλητικά σωματεία με πολιτική ισχύ)
-περιορισμός δύναμης μεγαλογαιοκτημόνων
-προστασία ελεύθερων αγροτών (γιατί πλήρωναν φόρους)
Θρησκευτικός τομέας:
Σκοποί του: α) επιβολή Ορθοδοξίας σε όλη την αυτοκρατορία
β) εκχριστιανισμός γειτονικών λαών
Τρόποι: 1) καταδίωξη οπαδών αιρέσεων και οπαδών αρχαίας θρησκείας
2) αναστολή λειτουργίας Νεοπλατωνικής Ακαδημίας Αθηνών (529)
3) φροντίδα για διάδοση χριστιανισμού σε γειτονικούς λαούς.
Νομοθετικός τομέας: Κωδικοποίηση (=αναθεώρηση-βελτίωση) Ρωμαϊκού Δικαίου
-Ιουστινιάνειος Κώδικας (= το σύνολο των νόμων που υπήρχαν πριν τον Ιουστινιανό)
-Πανδέκτης (= γνώμες Ρωμαίων νομικών)
-Εισηγήσεις (= εγχειρίδιο για τους νέους σπουδαστές της νομικής)
-Νεαρές (= όλοι οι νόμοι μετά το 534 μ.Χ. Οι μόνοι γραμμένοι στα ελληνικά)
γ. Εξωτερική πολιτική
Στόχος: Η ανάκτηση των ρωμαϊκών εδαφών στη δύση, τα οποία είχαν καταλάβει βαρβαρικά φύλα.
Τρόποι: 1) επεκτατικοί πόλεμοι και 2) αντιμετώπιση εισβολών
Πόλεμοι Ιουστινιανού:
α) στη Δύση:
1) κατά Βανδαλικού βασιλείου (Β. Αφρική) (533- 534) κατάκτηση
2) κατά Οστρογοτθικού βασιλείου (Ιταλία) (535 - 555) κατάκτηση
3) κατά Βησιγοτθικού βασιλείου (Ισπανία) ανάκτηση Ν. Α. παράκτιων περιοχών
β) στην Ανατολή:
Επειδή οι Πέρσες κατέλαβαν εκτεταμένες περιοχές:
Υπογραφή συνθήκης  του 562 μ.Χ (Ιουστινιανός - Χοσρόης Α΄). Προσωρινή ειρήνη στην περιοχή.
γ) στα Βαλκάνια:
Σλάβοι και άλλοι λαοί εισβάλλουν στις ευρωπαϊκές επαρχίες αυτοκρατορίας
Ο Ιουστινιανός τους αντιμετωπίζει με:
• φρούρια και τείχη στη γραμμή Δούναβη και Χερσονήσου Αίμου
• διάθεση χρημάτων για εξαγορά ειρήνης
Αποτέλεσμα: Ανάκτηση της Δύσης αλλά εξασθένιση στρατού και άδειασμα κρατικών ταμείων.
δ. Κτίσματα και Αγία Σοφία
• Οικοδομικό πρόγραμμα ιδιαίτερα φιλόδοξο:
-κατασκευή πολλών αμυντικών έργων
-κατασκευή έργων κοινής ωφέλειας (δρόμοι, γέφυρες, υδραγωγεία)
-κατασκευή ναών
-κατασκευή Αγίας Σοφίας
• Αγία Σοφία: το λαμπρότερο κτίσμα της βυζαντινής τέχνης
-Χρόνος κατασκευής: 532 - 537
-Αρχιτέκτονες: Ανθέμιος και Ισίδωρος
-Ρυθμός: βασιλική μετά τρούλου
-Το εντυπωσιακότερο στοιχείο της: ο τρούλος της (τεράστιος, φωτεινός).

Από τη Ρώμη στη Νέα Ρώμη


Περιηγηθείτε εικονικά στην Κωνσταντινούπολη κάνοντας κλικ εδώ και εδώ.
Δείτε εδώ φωτογραφίες με ψηφιακές αναπαραστάσεις μνημείων της Κωνσταντινούπολης.
Δείτε εδώ βίντεο με τον ιππόδρομο της Κωνσταντινούπολης.
Δείτε εδώ βίντεο με το forum του Μ. Κωνσταντίνου.
Δείτε εδώ και εδώ τα τείχη της Πόλης.

ΣΧΕΔΙΑΓΡΑΜΜΑ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ
Μέτρα ανόρθωσης του ρωμαϊκού κράτους από τον Κων/νο Α΄ :
-΄Ιδρυση νέου διοικητικού κέντρου (Κων/πολη)
-Αναγνώριση δικαιώματος άσκησης χριστιανικής λατρείας.
-Καθιέρωση διάκρισης πολιτικής από στρατιωτική εξουσία.
-Κοπή και κυκλοφορία νέου νομίσματος (χρυσού).
α. ΄Ιδρυση της Κωνσταντινούπολης
-Ο Κων/νος Α΄ νικά το 324 μ.Χ το Λικίνιο (=Αύγουστος ανατολικού Κράτους)
 και γίνεται μονοκράτορας
-Αποφασίζει την ίδρυση νέας πρωτεύουσας η οποία:
• ιδρύεται στη θέση του αρχαίου Βυζαντίου
• έχει μοναδική γεωπολιτική θέση
(σταυροδρόμι ανάμεσα σε Ασία και Ευρώπη, Εύξεινο Πόντο και Μεσόγειο)
• έχει μεγάλη εμπορική σημασία
Λόγοι ίδρυσης της νέας πρωτεύουσας:
1. Στην Ανατολή: ακμαίος πληθυσμός και οικονομία
2. Οι χριστιανοί: πολυπληθέστεροι στην Ανατολή
3. Θρησκευτικές συγκρούσεις στις μεγάλες πόλεις Ανατολής: από την Κων/πολη ελέγχονται, επειδή είναι κοντά.
4. Από Κων/πολη: ευκολότερη η απόκρουση των εχθρών: Γότθων (στο Δούναβη) και Περσών (στον Ευφράτη), επειδή βρίσκεται στη μέση.
Φυσιογνωμία της νέας πρωτεύουσας (Κων/πολης)
• Οικοδομήθηκε σύμφωνα με το ρυμοτομικό σχέδιο της Ρώμης.
• Νέα τείχη
• Επιβλητικές λεωφόροι
• Φόρουμ (πλατεία) Κων/νου
• Διακόσμηση με λαμπρά έργα τέχνης, όπως:
-το Ιερόν Παλάτιον
-το κτίριο της Συγκλήτου
-άλλα δημόσια κτίρια: εκκλησίες, λουτρά, δεξαμενές κ.ά.
• Βαθμιαία απόκτηση χαρακτηριστικών χριστιανικής πόλης.
• Ραγδαία πληθυσμιακή ανάπτυξη.
• 11 Μαίου 330: εγκαίνια Κων/πολης
β. Θρησκευτική πολιτική
Ο Κων/νος Α΄ κράτησε ευνοϊκή πολιτική προς το Χριστιανισμό:
-312: Μετέφερε το Χριστόγραμμα από τα λάβαρα στο νόμισμα.
-313: Υπέγραψε με το Λικίνιο το Διάταγμα των Μεδιολάνων (=αναγνώριση ελευθερίας άσκησης λατρείας στους χριστιανούς).
-324: ΄Επαψε οριστικά τους διωγμούς εναντίον των χριστιανών, όταν έγινε μονοκράτορας.
-Εξέδωσε πολλούς νόμους ευνοϊκούς για τους χριστιανούς.
-325: Συγκάλεσε την Α΄ Οικουμενική Σύνοδο στη Νίκαια της Βιθυνίας.
Εργο Α΄ Οικουμενικής Συνόδου: Διατύπωση της διδασκαλίας της Εκκλησίας έναντι των αιρέσεων.
Σκοπός: Ειρήνευση της εκκλησίας και της αυτοκρατορίας.

Η βάπτιση του Μ. Κωνσταντίνου, όπως τη φαντάστηκαν οι μαθητές του Ραφαήλ.