Ένας δικτυακός τόπος με υποστηρικτικό υλικό για τα φιλολογικά μαθήματα του Γυμνασίου. Ιστολόγιο του Γιώργου Νικολάου, φιλολόγου στο Λάππειο Γυμνάσιο Νάουσας.
Συνηρημένα ρήματα σε -έω
Κάντε κλικ εδώ και μετά επιλέξτε το ρήμα ποιῶ, για να δείτε πώς κλίνονται τα συνηρημένα σε -έω. Επίσης, κάντε κλικ στην παρακάτω εικόνα, για να δείτε πώς μετατρέπονται κατά τη συναίρεση οι καταλήξεις του λύω.
Πηγή: Γραμματική της αρχαίας ελληνικής γλώσσας, εκδ. Βολονάκη.
Προσοχή.
α) Οι συναιρέσεις αφορούν μόνο τον Ενεστώτα και τον Παρατατικό. Οι υπόλοιποι χρόνοι κλίνονται όπως το ρήμα λύω, αφού τρέψουν το -ε- σε -η- π.χ
ποιέω - ῶ (ποιήσω, ἐποίησα, πεποίηκα, ἐπεποιήκειν).
β) Τα ρήματα σε -έω με μονοσύλλαβο θέμα π.χ πλέω, θέω (=τρέχω), νέω (=πλέω), πνέω, ῥέω, χέω(=χύνω) κ.α δε συναιρούν το α΄ πληθ. και γ΄πληθ. πρόσωπο του Ενεστώτα (= πλέομεν, πλέουσι). Εξαιρείται μόνο το δέω (=δένω) το οποίο τα συναιρεί (= δέομεν - δοῦμεν, δέουσι - δοῦσι).Πηγή: Γραμματική της αρχαίας ελληνικής γλώσσας, εκδ. Βολονάκη.
Επίθετα παράγωγα από ρήματα
1. Ρηματικά επίθετα σε -τος που σημαίνουν:
α. ό,τι και η μετοχή παθητικού παρακειμένου του ρήματος από το οποίο παράγονται.
γράφω > γραπτός (= γραμμένος)
λύω > λυτός (= λυμένος)
κρύπτω > κρυπτός (= κρυμμένος)
β. εκείνον που μπορεί να πάθει ό,τι σημαίνει το ρήμα από το οποίο παράγονται.
ἃπτομαι > ἁπτός (= αυτός που μπορεί να δεχτεί το άγγιγμα κάποιου)
ἁλίσκομαι > ἁλωτός (= αυτός που μπορεί να κυριευθεί)
ὁρῶ > ὁρατός (= αυτός που γίνεται αντιληπτός)
γ. εκείνον που αξίζει να πάθει ό,τι σημαίνει το ρήμα από το οποίο παράγονται.
θαυμάζω > θαυμαστός (= που αξίζει να τον θαυμάζουν, αξιοθαύμαστος)
ἀγαπῶ > ἀγαπητός (= που αξίζει να τον αγαπούν, αξιαγάπητος)
ἐπαινῶ > ἐπαινετός (= που αξίζει να τον επαινούν, αξιέπαινος)
δ. ό,τι και η μετοχή ενεστώτα ή αορίστου του ρήματος από το οποίο παράγονται.
θνῄσκω > θνητός (= ὁ θνῄσκων = αυτός που πεθαίνει)
πράττω > ἒμπρακτος (=ὁ ἐμπράξας = αυτός που βεβαιώθηκε με πράξεις)
2. Ρηματικά επίθετα σε -τέος που σημαίνουν:
εκείνον που πρέπει να πάθει ό,τι σημαίνει το ρήμα από το οποίο παράγονται.
προάγω > προακτέος (= που πρέπει να προαχθεί)
διδάσκω > διδακτέος (= που πρέπει να διδαχτεί)
μετεξετάζω > μετεξεταστέος (= που πρέπει να ξανά εξεταστεί)
3. Άλλα επίθετα παράγωγα από ρήματα είναι:
α. Όσα σημαίνουν ό,τι και η μετοχή ενεστώτα ή παρακειμένου του ρήματος από το οποίο παράγονται.
-άς: φεύγω > φυγάς (= ὁ φεύγων)
-ής: ψεύδομαι > ψευδής (= ὁ ψευδόμενος)
-ός: λείπω > λοιπός (= ὁ ὑπολειπόμενος)
-(α)νός: πείθω > πιθανός (= ὁ πείθων), σέβομαι > σεμνός (= ὁ σεβόμενος)
-ρός: λάμπω > λαμπρός (= ὁ λάμπων)
-ερός: φαίνομαι > φανερός (= ὁ φαινόμενος)
β. Όσα σημαίνουν εκείνον που έχει τη δυνατότητα ή την ικανότητα να κάνει αυτό που δηλώνει το ρήμα από το οποίο παράγονται.
-ικός: γεωργῶ > γεωργικός
-τικός: ἀμύνομαι > ἀμυντικός
-ιμος: μάχομαι > μάχιμος
-μων: ἐλεῶ > ἐλεήμων (= φιλεύσπλαχνος)
-τήριος: δρῶ > δραστήριος
4. Τα πλεονεκτήματα της ειρήνης
Αφού μελετήσετε το κείμενο 4 στη σελίδα 30 του βιβλίου σας, απαντήστε προφορικά στις παρακάτω ερωτήσεις:
1. Υπό ποιες προϋποθέσεις ευημερεί μια πόλη;
2. Ποιες συνέπειες για τους Αθηναίους είχε ο Συμμαχικός πόλεμος;
3. Ποια θετικά αποτελέσματα για τους Αθηναίους θα φέρει η σύναψη ειρήνης ανάμεσα σ' αυτούς και τους πρώην συμμάχους τους, σύμφωνα με τον Ισοκράτη;
4. Ποιο θεωρεί ο Ισοκράτης το πιο σημαντικό αποτέλεσμα αυτής της ειρήνης;
Κάντε κλικ εδώ, για να διαβάσετε τη μετάφραση.
Χωρισμός του κειμένου σε προτάσεις:
1. Ἆρ’ οὖν ἂν ἐξαρκέσειεν ἡμῖν
2. εἰ τήν τε πόλιν ἀσφαλῶς οἰκοῖμεν
3. καὶ τὰ περὶ τὸν βίον εὐπορώτεροι γιγνοίμεθα
4. καὶ τά τε πρὸς ἡμᾶς αὐτοὺς ὁμονοοῖμεν
5. καὶ παρὰ τοῖς Ἕλλησιν εὐδοκιμοῖμεν;
6. Ἐγὼ μὲν γὰρ ἡγοῦμαι τούτων ὑπαρξάντων τελέως τὴν πόλιν εὐδαιμονήσειν.
7. Ὁ μὲν τοίνυν πόλεμος ἁπάντων ἡμᾶς τῶν εἰρημένων ἀπεστέρηκεν·
8. καὶ γὰρ πενεστέρους ἐποίησεν,
9. καὶ πολλοὺς κινδύνους ὑπομένειν ἠνάγκασεν
10. καὶ πρὸς τοὺς Ἕλληνας διαβέβληκεν
11. καὶ πάντας τρόπους τεταλαιπώρηκεν ἡμᾶς.
12. Ἤν δὲ τὴν εἰρήνην ποιησώμεθα,
13. μετὰ πολλῆς μὲν ἀσφαλείας τὴν πόλιν οἰκήσομεν, ἀπαλλαγέντες πολέμων καὶ κινδύνων καὶ ταραχῆς,
14. καθ’ ἑκάστην δὲ τὴν ἡμέραν πρὸς εὐπορίαν ἐπιδώσομεν, ἀδεῶς γεωργοῦντες καὶ τὴν θάλατταν πλέοντες καὶ ταῖς ἄλλαις ἐργασίαις ἐπιχειροῦντες
15. αἳ νῦν διὰ τὸν πόλεμον ἐκλελοίπασιν.
16. Ὀψόμεθα δὲ τὴν πόλιν διπλασίας μὲν ἢ νῦν τὰς προσόδους λαμβάνουσαν, μεστὴν δὲ γιγνομένην ἐμπόρων καὶ ξένων καὶ μετοίκων,
17. ὧν νῦν ἐρήμη καθέστηκεν.
18. Τὸ δὲ μέγιστον (ἐστί τοῦτο)∙
19. συμμάχους ἕξομεν ἅπαντας ἀνθρώπους, οὐ βεβιασμένους, ἀλλὰ πεπεισμένους.Συνηρημένα ρήματα σε -άω
Δείτε πώς κλίνονται τα συνηρημένα ρήματα σε -άω εδώ.
Κάντε κλικ στην παρακάτω εικόνα, για να δείτε πώς μετατρέπονται οι καταλήξεις του ρήματος λύω μετά τη συναίρεση με το -α- του θέματος.
β) Το απαρέμφατο του Ενεστώτα σχηματίζεται με την αρχαιότερη κατάληξη -εν και όχι με την -ειν. Γι' αυτό κατά τη συναίρεση το απαρέμφατο δεν παίρνει υπογεγραμμένη στο -α- (τιμᾶν).
γ) Όταν τονίζεται η λήγουσα, παίρνει περισπωμένη. Για την παραλήγουσα και την προπαραλήγουσα ισχύουν οι γνωστοί κανόνες τονισμού.
Πηγή: Γραμματική της αρχαίας ελληνικής γλώσσας, εκδ. Βολονάκη.Κάντε κλικ στην παρακάτω εικόνα, για να δείτε πώς μετατρέπονται οι καταλήξεις του ρήματος λύω μετά τη συναίρεση με το -α- του θέματος.
Προσοχή!
α) Οι συναιρέσεις αφορούν μόνο τον Ενεστώτα και τον Παρατατικό. Οι υπόλοιποι χρόνοι κλίνονται όπως το λύω, αφού τρέψουν το -α- σε -η- (τιμάω → τιμήσω → ἐτίμησα → τετίμηκα → ἐτετιμήκειν).
Εξαιρούνται και κρατούν το -α- όσα πριν από αυτό έχουν -ε- (ἐάω = αφήνω), -ι- (δειλιάω = δειλιάζω, αἰτιάομαι = κατηγορώ, ἰάομαι = γιατρεύω) ή -ρ- (δράω = ενεργώ, θηράω = κυνηγώ) καθώς και τα ρήματα: γελάω, σπάω και χαλάω.
β) Το απαρέμφατο του Ενεστώτα σχηματίζεται με την αρχαιότερη κατάληξη -εν και όχι με την -ειν. Γι' αυτό κατά τη συναίρεση το απαρέμφατο δεν παίρνει υπογεγραμμένη στο -α- (τιμᾶν).
γ) Όταν τονίζεται η λήγουσα, παίρνει περισπωμένη. Για την παραλήγουσα και την προπαραλήγουσα ισχύουν οι γνωστοί κανόνες τονισμού.
δ) Τα ρήματα ζῶ, πεινῶ, διψῶ, χρῶμαι κλίνονται όπως το τιμῶ με τη διαφορά ότι έχουν -η- και -ῃ- όπου τα ρήματα σε -άω έχουν -α- και -ᾳ- (π.χ ζῶ, ζῇς, ζῇ, ζῶμεν, ζῆτε, ζῶσι).
Εγγραφή σε:
Αναρτήσεις (Atom)